আটরা গণকবর, ১ নং আটরা গিলাতলা ইউনিয়ন/ Atra Mass graves, 1 No. Gilatala Union

শ্রীনাথ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ের পাশে যাদের হত্যা করা হয়েছিল, তাদের ঐ স্কুলের পাশে গণকবর দেয়া হয়েছিল। ঐ গণকবর এখনো অচিহ্নিত হয়ে আছে, এলাকার মানুষ ভুলে যেতে বসেছে। এখানে এখনো কোন স্মৃতিচিহ্ন স্থাপন করা হয় নি।

 

***

In 1971, Pakistani military force killed 9 Bengali people near Atra Sreenath Government Primary School. They were buried beside the school. The mass graves are still unknown.

 

নিকটবর্তী আরও স্থান
  • post-image
    আটরা গণকবর, ১ নং আটরা গিলাতলা ইউনিয়ন/ Atra Mass graves, 1 No. Gilatala Union
    <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">শ্রীনাথ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ের পাশে যাদের হত্যা করা হয়েছিল</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">তাদের ঐ স্কুলের পাশে গণকবর দেয়া হয়েছিল।&nbsp;</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">ঐ গণকবর এখনো অচিহ্নিত হয়ে আছে</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এলাকার মানুষ ভুলে যেতে বসেছে।&nbsp;</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এখানে এখনো কোন স্মৃতিচিহ্ন স্থাপন করা হয় নি।</span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">***</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"><span style="color: #212529; font-size: 18.6667px;">In 1971, Pakistani military force killed 9 Bengali people near Atra Sreenath Government Primary School. They were buried beside the school. The mass graves are still unknown.</span></span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p>
  • post-image
    আটরা গণহত্যা, ১ নং আটরা গিলাতলা ইউনিয়ন/Atra genocide, 1 No. Gilatala Union
    <p class="MsoNoSpacing">&nbsp;</p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">১৯৭১ সালে আটরা শ্রীনাথ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ের পাশে ৯ জন বাঙালিকে পাকিস্তানি সেনারা গুলি করে হত্যা করে</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: HI;" lang="HI">।&nbsp;</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এদের কারো নাম পরিচয় জানা যায়নি। তবে তাদের গণকবর দেয়া হয়েছিল ঐ স্কুলের পাশে</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: HI;" lang="HI">।</span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">স্থানটি এখনো অচিহ্নিত অবস্থায় আছে</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: HI;" lang="HI">।</span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali';">&nbsp;***&nbsp;</span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali';">In 1971, Pakistani military force killed 9 Bengali people near Atra Sreenath Government Primary School. They were buried beside the school. Their names are still unknown. </span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p>
  • post-image
    চরেরহাট গণকবর, খালিশপুর/ Chorerhat Mass grave, Khalishpur
    <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">১৯৭১ সালে মুক্তযুদ্ধ চলাকালীন খুলনা শহরে একদিনে সংঘটিত গণহত্যার মধ্যে সবচেয়ে বড় এবং ভয়াবহ গণহত্যা খালিশপুর চরেরহাটের গণহত্যা। এখানে এক দিনে ৫০০( পাঁচ শত) অধিক বাঙালিকে<span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp; </span>নারী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">পুরুষ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">শিশু</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">বৃদ্ধ নিরীহ বাঙালিকে হত্যা করা হয়। ঘটনাটি ঘটে ৮ মে। </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এ দিন ২টি মতান্তরে ৫টি লঞ্চ যোগে হাজারের কাছাকাছি লোক নড়াইল থানার রঘুনাথপুর থেকে খুলনার উদ্দেশ্য যাত্রা শুরু করে। বেলা ১১টার দিকে খুলনা চরেরহাট নামক স্থানে পৌছালে পাকিস্থানি বাহিনী লঞ্চের সারেংকে </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">পানির ঘাটে ভেড়াতে বলে। পাকিস্তানি বাহিনীর সন্দেহ ছিল লঞ্চে মুক্তিযোদ্ধা আছে। আকাশে পাকিস্তানি দুটি বিমানও টহল দিচ্ছিল। যাত্রীদের মধ্যে প্রথমে কোন আতংক দেখা দেয়নি</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">কেননা এ ধরনের ঘটনা তখন খুব স্বাভাবিক ছিলো। যাত্রীদের মধ্যে কয়েকজন ছিলেন খুব নামকরা লোক।<span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp; </span>খুলনা শহরের মুসলিম লীগের সাধারণ স</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">ম্পা</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">দক</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">তার পরিবারের আরো ১৫/১৬ জন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">ভাষানী ন্যাপের খুলনা শহরের সহ-স</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">ম্পা</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">দক শ্রমিক নেতা খুলনা জুটমিল শ্রমিক ইউনিয়নের</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">&nbsp;আবুবকর সিদ্দিক</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">নড়াইল থানার কর্তব্যরত ওসি সহ অনেকে। </span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">মুসলিম লিগ নেতা আয়ুব হোসেন সহ উক্ত ব্যক্তিগণ নানাভাবে পাকিস্তানিদের বুঝানোর চেষ্টা করেন তাদের মধ্যে কোন মুক্তযোদ্ধা নেই</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">মুক্তিযোদ্ধারা কখনও নারী শিশু নিয়ে চলে না </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">,</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">তাদের কাছে অস্ত্র থাকে। মুসলিম লীগ নেতা নিজের পরিচয় দেন। কিন্ত কে শোনে কার কথা। যাত্রীদের দলে দলে বিভক্ত করে চালায় ব্রাশ ফায়ার। পাখির মত লাশ পড়তে লাগলো। সমস্ত এলাকা মুহুর্তের মধ্যে নারী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">শিশু</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">বৃদ্ধদের কান্নায় ভারী হয়ে গেলো। যারা একটু সাহস করে নদীতে ঝাপিয়ে পড়েছিলো</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">তারা প্রাণে বেঁচে যান। কিন্তু নারী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">শিশু</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">বৃদ্ধদের সবাইকে নির্দয়ভাবে জীবন দিতে হয়। </span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">মুসলিম লীগ নেতা আয়ুব হোসেন তাৎক্ষনিক মৃতু হয়নি</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আহত হয়ে রঘুনাথ গ্রামে চিকিৎসারত অবস্থায় মারা যান। হতভাগ্য এই নিরীহ লোকগুলির লাশ অধিকাংশই নদীতে ভেসে যায়। নদীর তীরে যে লাশগুলো ছিল সেগুলিকে একত্রিত করে নদীর চরে গণকবরের ব্যবস্থা করে এলাকার কিছু লোকেরা। অবশ্য দেশ স্বাধীনের পরে অনেকের লাশ এখান থেকে তুলে নিয়ে পারিবারিক কবরস্থানে দাফন করে। এ স্থানে যখন আমি যাই নাম প্রকাশে অনিচ্ছুক এক বাসিন্দা বলেন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, &lsquo;</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আমি যখন এখানে একটি পুকের মতো কাটি</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">তখন প্রচুর নরকঙ্কাল পাই। এখনও এই স্থানের মাটি খুড়লে প্রচুর কঙ্কাল পাওয়া যাবে।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">&rsquo; </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এখানকার গণকবরটি এখনও অচিহ্নিত এবং নদীগর্ভে বিলীন হতে চলেছে।</span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">***</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: 'Siyam Rupali'; color: black; background: white; mso-bidi-language: BN;">Khalishpur Chorerhat genocide is one of the biggest and terrible incident of Khulna region. On 8 May 1971, more than 500 Bengali men, women, children and elderly were killed by Pakistani military force. Most of the corpses were abandoned in the river stream. Some of the corpses were buried in the family graveyard, some were buried in the mass graves. <span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp;</span>The mass grave is still remain unmarked. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"></span></p>
  • post-image
    চরেরহাট শহীদ স্মৃতি ফলক/ Charerhat Martyr Memorial
    <p class="MsoNormal" style="margin-left: 0.5in; text-indent: -0.25in; text-align: left;">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: SutonnyMJ; mso-bidi-font-family: SutonnyMJ;">P&Dagger;iinvU</span><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-size: 11.0pt; line-height: 115%; font-family: SutonnyMJ; mso-bidi-font-family: SutonnyMJ;"> gvQ &dagger;Kv&curren;&uacute;vwbi c~e&copy; cv&Dagger;k b`xi K~&Dagger;j wQj gvQ &dagger;Kv&curren;&uacute;vwbi &dagger;RwU| GB &dagger;RwU&Dagger;Z 1971 mv&Dagger;j RvnvR jvwM&Dagger;q gvQ i&szlig;vwb Kiv nZ| 1971 mv&Dagger;ji 8B &dagger;g h&Dagger;kvi &dagger;Rjvi bovBj gnvKzgvi iNybv_cyi &dagger;_&Dagger;K mKvj 8Uvq 2Uv j&Acirc; Lyjbvi D&Dagger;&Iuml;&Dagger;k&uml; &dagger;Q&Dagger;o Av&Dagger;m| &Dagger;ejv 11Uvi w`&Dagger;K P&Dagger;iinv&Dagger;Ui KvQvKvwQ &dagger;c&Scaron;Qvq| ZLb Lvb &dagger;mbviv 2wU Mvb&Dagger;ev&Dagger;U `&ordf;yZ Zv&Dagger;`i w`&Dagger;K GwM&Dagger;q Av&Dagger;m Ges mv&Dagger;is&Dagger;K j&Acirc;wU gvQ &dagger;Kv&curren;&uacute;vwbi &dagger;RwU&Dagger;Z jvMv&Dagger;Z &ucirc;Kzg K&Dagger;i| Gici mKj hv&Icirc;x&Dagger;K bvwg&Dagger;q c&Ouml;vq wZbkZ Gi AwaK cyi&aelig;l&Dagger;K wZb fv&Dagger;M fvM K&Dagger;i gvQ &dagger;Kv&curren;&uacute;vwbi c~e&copy; cv&Dagger;ki &dagger;`qv&Dagger;ji Kv&Dagger;Q, Lvwjkcyi nvB&macr;&lsaquo;z&Dagger;ji cv&Dagger;k Ges iv&macr;&Iacute;vi cv&Dagger;k `vuvo Kwi&Dagger;q &cedil;wj K&Dagger;i nZ&uml;v K&Dagger;i, we&Dagger;K&Dagger;j &macr;&rsquo;vbxq &dagger;jvKRb J g&bdquo;Z &Dagger;`n&cedil;&Dagger;jv&Dagger;K gvwU Pvcv &dagger;`q| </span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-size: 11.0pt; line-height: 115%; font-family: SutonnyMJ; mso-bidi-font-family: SutonnyMJ;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-size: 11.0pt; line-height: 115%; font-family: SutonnyMJ; mso-bidi-font-family: SutonnyMJ;">31 &dagger;k A&Dagger;&plusmn;vei 2015 Bs Zvwi&Dagger;L Lvwjkcy&Dagger;ii P&Dagger;iinv&Dagger;Ui cyivZb gvQ &dagger;Kv&curren;&uacute;vwbi cw&eth;g cv&Dagger;k &dagger;`Iqvj I iv&macr;&Iacute;vi msjM&oelig; &macr;&rsquo;v&Dagger;b GKwU djK &macr;&rsquo;vcb Kiv nq|</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-size: 11.0pt; line-height: 115%; font-family: SutonnyMJ; mso-bidi-font-family: SutonnyMJ;">***</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: Kalpurush;">On the east of the river side, there was a Jetty of Charerhat Fish Company. This Jetty was used to export fishes on that time. On 8<sup>th</sup> May, 1971 a launch started journey for Khulna from Norail Mohakumar Raghunathpur in Jessore. It reached at 11 in the morning. Then 2 men from Pakistani army came and ordered them to stop the launch at Jetty. After that they killed more than 3 hundred of the men passengers of the launch, besides Khalishpur High School. In the evening local people found the dead bodies and buried them.</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; mso-bidi-font-size: 11.0pt; line-height: 115%; font-family: SutonnyMJ; mso-bidi-font-family: SutonnyMJ;"><span style="font-family: Kalpurush; font-size: 14pt;">A memorial has been built at Khalishpur Charerhat on 31th October, 2015.</span>&nbsp;</span></p>
  • post-image
    নিউজপ্রিন্ট মিল গণহত্যা, খালিশপুর থানা/ Newsprint Mill Genocide, Khalishpur Thana
    <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">খুলনা নিউজপ্রিন্ট মিলে ১৯৭১ সালের ২৭ মার্চ এবং ১২ এপ্রিল গণহত্যা সংঘটিত হয়। এই গণহত্যায় পাকিস্তানি হানাদার বাহিনী ও বিহারিরা যৌথভাবে অংশগ্রহণ করে। খালিশপুর শিল্প এলাকা এবং তাঁর আশেপাশে অবাঙালি বিহারিদের বসবাস ছিলো বেশি।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">পাকিস্তানি হানাদার বাহিনীর সঙ্গে বিহারিরা বাঙালি নিধনে মেতে ওঠে। খালিশপুরে অন্যান্য মিল কলকারখানার মত খালিশপুর নিউজপ্রিন্ট মিলেও তারা ব্যাপক গণহত্যা চালায়। এই গণহত্যায় তারা কম পক্ষে ১০০ জনকে হত্যা করে।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এর মধ্যে যাদের নাম জানা যায় তারা হলেন- শহিদ কামাল পাশা মজুমদার</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">শহিদ আকবর হোসেন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এ এইচ নুরুল আলম</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">হারুন-অর-রশিদ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আইয়ুব আলী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">জাহিদা বেগম</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">বিবি হাজিরা</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">জোহরা খাতুন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">নাফিজা খাতুন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আব্দুর রকিব</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এ কে এম মমিন উদ্দিন ফরাজী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আব্দুস সামাদ ও হাবিব উল্লা।</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black; mso-bidi-language: BN;">***&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">The genocide in Khulna Newsprint Mill took place on 27th March and 12 April, 1971. Pakistani military and their associates Bihari jointly participated in the massacres. They killed at least 100 people in these genocides.<span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp; </span></span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">&nbsp;</span></p>
  • post-image
    নিউজপ্রিন্ট মিলের প্রশাসনিক ভবন নিযার্তন কেন্দ্র, খালিশপুর থানা/ Administrative Building of Newsprint Mall torture center, Khalishpur thana
    <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; line-height: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">খুলনা নিউজপ্রিন্ট মিলের প্রশাসনিক ভবনটি একাত্তরে যুদ্ধচলাকালীন নিযার্তন কেন্দ্র হিসেবে ব্যবহৃত হতো। এই মিলের শ্রমিক কমর্চারীর বেশীরভাগ ছিলো অবাঙালি বিহারি। তারা পাকিস্থানি সেনাবাহিনীর সাথে<span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp; </span>নিরীহ বাঙালিদের ধরে নিয়ে নিযার্তন করতো। নিযাির্তত বাঙালির বেশিরভাগ ছিলো মিলের শ্রমিক। </span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman';" lang="BN"><span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp;</span></span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">মিলের ভিতরে একটি গণকবর এ সব হত্যাকান্ডের সাক্ষী বহন করে। নিউজপ্রিন্ট মিলের পাশে পাকিস্তানি নৌঘাটি তিতুমীরের নৌবাহিনীর সদস্যরা এই হত্যাকান্ডে জড়িত ছিল।</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; line-height: normal;">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; line-height: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman';">***</span></p> <p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; line-height: normal;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; color: black;">The administrative building of Khulna Newsprint Mall used to be a torture center during Liberation war. Most of the employees and workers were Bihari (non-Bengali) and they used to help the Pakistani army to torture the Bengali people. Most of the victims were local Bengali laborers. A mass graveyard inside the mills testifies the brutal killings of the time.</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Cambria',serif; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: Cambria; color: black;">&nbsp;</span></p>
  • post-image
    নিউজপ্রিন্ট মিল শহীদ স্মৃতি ফলক/ Newsprint Mill martyr memorial
    <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">খুলনা নিউজপ্রিন্ট মিলে ১৯৭১ সালের ২৭ মার্চ এবং ১২ এপ্রিল গণহত্যা সংঘটিত হয়। এই গণহত্যায় পাকিস্তানি হানাদার বাহিনী ও বিহারিরা যৌথভাবে অংশগ্রহণ করে। খালিশপুর শিল্প এলাকা এবং তাঁর আশেপাশে অবাঙালি বিহারিদের বসবাস ছিলো বেশি। পাকিস্তানি হানাদার বাহিনীর সঙ্গে বিহারিরা বাঙালি নিধনে মেতে ওঠে। খালিশপুরে অন্যান্য মিল কলকারখানার মত খালিশপুর নিউজপ্রিন্ট মিলেও তারা ব্যাপক গণহত্যা চালায়। এই গণহত্যায় তারা কম পক্ষে ১০০ জনকে হত্যা করে। এর মধ্যে যাদের নাম জানা যায় তারা হলেন- শহিদ কামাল পাশা মজুমদার</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">শহিদ আকবর হোসেন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এ এইচ নুরুল আলম</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">হারুন-অর-রশিদ</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আইয়ুব আলী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">জাহিদা বেগম</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">বিবি হাজিরা</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">জোহরা খাতুন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">নাফিজা খাতুন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আব্দুর রকিব</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এ কে এম মমিন উদ্দিন ফরাজী</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">আব্দুস সামাদ ও হাবিব উল্লা।</span></p> <p><br style="box-sizing: border-box; color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;" /><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;">১৯৭১ : গণহত্যা-নির্যাতন আর্কাইভ ও জাদুঘর ২০১৭ সালে এখানে একটি স্মৃতিফলক স্থাপন করেছে।</span></p> <p>&nbsp;</p> <p><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;">***</span></p> <p><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;"></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; color: #212529; mso-bidi-language: HI;">The genocide in Khulna Newsprint Mill took place on 27<sup>th</sup> March and 12 April, 1971. Pakistani military and their associates Bihari jointly participated in the massacres. They killed at least 100 people in these genocides. <span style="mso-spacerun: yes;">&nbsp;</span></span></p> <p><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;"></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; color: #212529; mso-bidi-language: HI;">&nbsp;</span></p> <p><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;"></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali'; color: #212529; mso-bidi-language: HI;">A memorial has been built on the spot in 2017 by <em>&lsquo;1971: Genocide-Torture and Liberation War Archive and Museum&rsquo;</em> </span></p> <p><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;"></span></p> <p class="MsoNoSpacing"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Siyam Rupali';">&nbsp;</span></p> <p><span style="color: #212529; font-family: 'Siyam Rupali'; font-size: 18.6667px;"></span></p>
  • post-image
    প্লাটিনাম জুটমিল শহীদ স্মৃতি ফলক/ Platinum Jubilee - Khulna Jute Mill Martyr memorial
    <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">খালিশপুরের ভৈরব নদীর তীরে প্লাটিনাম জুটমিলের মধ্যে নানাভাবে নির্যাতন করে মানুষকে মেরে ফেলা হতো। মিলের জ্বলন্ত বয়লারে মানুষকে পুড়িয়ে হত্যা করা হতো। বর্বর এই হত্যাকান্ডে ৫৬ জন শ্রমিককে বিভিন্ন সময়ে পুড়িয়ে মারা হয়েছিলো বলে জানা যায়। </span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এদের মধ্যে হারুন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">হেমায়েত</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">হাসু মোল্লা ও আজিজের নাম পাওয়া যায়। এই বর্বর হত্যাকান্ডের বর্ননা পাওয়া যায়</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali';">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">দৈনিক বাংলার ১৯৭২ সালের ১৭ ফেব্রুয়ারির সংখ্যায়। <br /><br />১৯৭১ : গণহত্যা-নির্যাতন আর্কাইভ ও জাদুঘর ২০১৭ সালে এখানে একটি স্মৃতিফলক স্থাপন করেছে।</span></p> <p class="MsoNormal">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">***</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: Mangal; color: black; mso-bidi-language: HI;">Platinum Jubilee - Khulna Jute Mill is situated on the banks of Bhairav river of Khalishpur. Pakistan army used &lsquo;boiler&rsquo; of the mill to kill Bengali people. It is known that, at least 56 people (specially labors) were killed here by this method. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: Mangal; color: black; mso-bidi-language: HI;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 12.0pt; line-height: 107%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-font-family: Mangal; color: black; mso-bidi-language: HI;">A memorial has been established in Platinum Jubilee Jute Mill in 2017 by <em>&lsquo;1971: Genocide-Torture Archive and Museum&rsquo;. </em></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 115%; font-family: 'Siyam Rupali'; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"></span></p>
  • post-image
    প্লাটিনাম জুটমিল নিযার্তন কেন্দ্র, খালিশপুর থানা/ Platinum Jubilee - Khulna Jute Mill Torture Center, Khalishpur Thana
    <p class="MsoNoSpacing" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">খালিশপুরের ভৈরব নদীর তীরে অবস্থিত প্লাটিনাম জুবিলী জুট মিলটি ১৯৭১ সালে পাকিস্তানি হানাদার বাহিনীর ভয়াবহ নির্মমতার এক নাম</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: HI;" lang="HI">।</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এখানে নিরীহ মুক্তিপাগল বাঙালিদের হত্যার ধরণ বিশ্বের যে কোন নির্মমতাকে হার মানায়</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: HI;" lang="HI">।</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Cambria',serif; mso-bidi-font-family: Cambria; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"> এখানে নানাভাবে নির্যাতনের</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: 'Cambria',serif; mso-bidi-font-family: Cambria; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;&nbsp;</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">একটি ছিলো মিলের জ্বলন্ত বয়লারে মানুষ পুড়িয়ে মারা। নিরীহ লোকদের প্রথমে জীবিত অবস্থায় বস্তায় ভরা হতো তারপর সেই বস্তা পায়ের দিক থেকে জ্বলন্ত বয়লারে ঢুকানো হতো। এভাবেই জীবিত পুড়িয়ে মারা হতো নিরীহ লোকগুলোকে। বিভিন্ন সময়ে এখানে মিলের ৫৬ জন শ্রমিককে পুড়িয়ে মারা হয়েছিলো বলে জানা যায়</span><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: HI;" lang="HI">।&nbsp;</span><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">&lsquo;</span></em><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">১৯৭১ : গণহত্যা-নির্যাতন আর্কাইভ ও জাদুঘর</span></em><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">&rsquo;</span></em><span style="font-size: 14pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;" lang="BN"> ২০১৭ সালে এখানে একটি স্মৃতিফলক স্থাপন করেছে।</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">&nbsp;</p> <p class="MsoNoSpacing" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNoSpacing" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">***&nbsp;</span></p> <p class="MsoNoSpacing" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">Platinum Jubilee - Khulna Jute Mill is situated on the banks of Bhairav river of Khalishpur. Pakistan army used &lsquo;boiler&rsquo; of the mill to kill Bengali people. It is known that, at least 56 people (specially labors) were killed here by this method.</span></p> <p class="MsoNoSpacing" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNoSpacing" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">A memorial has been established in Platinum Jubilee Jute Mill in 2017 by&lsquo;1971: Genocide-Torture Archive and Museum&rsquo;.</span></p>
  • post-image
    প্লাটিনাম জুটমিল গণহত্যা, খালিশপুর থানা/ Platinum Jubilee - Khulna Jute Mill Genocide, Khalishpur Thana
    <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">খালিশপুরের ভৈরব নদীর তীরে প্লাটিনাম জুটমিলের মধ্যে নানাভাবে নির্যাতন করে মানুষকে মেরে ফেলা হতো। মিলের জ্বলন্ত বয়লারে মানুষকে পুড়িয়ে হত্যা করা হতো। বর্বর এই হত্যাকাণ্ডে ৫৬ জন শ্রমিককে বিভিন্ন সময়ে পুড়িয়ে মারা হয়েছিলো বলে জানা যায়। এদের মধ্যে হারুন</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">হেমায়েত</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">, </span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">হাসু মোল্লা ও আজিজের নাম পাওয়া যায়।</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">এই বর্বর হত্যাকাণ্ডের বর্ণনা পাওয়া যায়</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">, </span><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">দৈনিক বাংলা</span></em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">র ১৯৭২ সালের ১৭ ফেব্রুয়ারির সংখ্যায়।</span><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">&lsquo;</span></em><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">১৯৭১ : গণহত্যা-নির্যাতন আর্কাইভ ও জাদুঘর</span></em><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">&rsquo;</span></em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN"> ২০১৭ সালে এখানে একটি স্মৃতিফলক স্থাপন করেছে।</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;">&nbsp;</p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;" lang="BN">***&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush; mso-bidi-language: BN;">&nbsp;</span></p> <p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">Platinum Jubilee - Khulna Jute Mill is situated on the banks of Bhairav river of Khalishpur. Pakistan army used &lsquo;boiler&rsquo; of the mill to kill Bengali people. It is known that, at least 56 people (specially labors) were killed here by this method.</span><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">A memorial has been established in Platinum Jubilee Jute Mill in 2017 by</span><em><span style="font-size: 14.0pt; line-height: 107%; font-family: Kalpurush;">&lsquo;1971: Genocide-Torture Archive and Museum&rsquo;.</span></em></p>